Periodyzacja działalności Action Française niezupełnie pokrywa się z okresami dziejów pays légal. Można wręcz powiedzieć, że konkretne wydarzenia zachodzące w monarchistycznym pays réel i w republikańskim pays légal stanowią swego rodzaju „tezę” i „antytezę”. Tak w każdym razie rzeczy się mają z dwiema datami: 1987 i 1989. Podczas pierwszej z nich cała Francja królewska, bez względu na to czy opcji „orleanistycznej”, czy „legitymistycznej”, obchodziła Millenium Kapetyngów; Action Française uczciła je w dwojaki sposób. Po pierwsze, organizując około 250 manifestacji w różnych regionach kraju; po wtóre rozpisując i publikując nową (w nawiązaniu do Ankiety samego Maurrasa z 1900 roku, która odrodziła monarchizm we Francji) Ankietę o monarchii, na którą odpowiedziało 58 osobistości z życia kulturalnego, w tym pięciu członków Akademii Francuskiej50.

Laicko-republikańską „antytezą” millenijnej „tezy” katolicko-monarchicznej były, rzecz jasna, pompatyczne i hałaśliwe obchody Bicentenaire Rewolucji 1789 roku. AF, wraz z całą Białą Francją, przeciwstawiła im, z kolei, kontrobchody upamiętniające niezliczone ofiary rewolucyjnego terroru, których kulminacją była wielka procesja zakończona Mszą św. odprawioną na placu przed Luwrem w Święto Wniebowzięcia NMP51.

Począwszy od 1990 roku AF organizuje coroczne „zloty” swoich członków i pokrewnych stowarzyszeń, połączone z wykładami i konferencjami, zatytułowane Carrefour royal. Wyraźnie zaniepokojony tymi widocznymi oznakami witalności ruchu reżim socjalistyczno-komunistyczny, pod pretekstem profanacji cmentarza żydowskiego w Carpentras (z czym ani AF, ani FN, nie miały nic wspólnego), zakazał dwukrotnie (1990, 1991) organizowania tradycyjnego pochodu /Cortčge traditionnel/ w święto Joanny d`Arc. W odwecie, studenci AF okupowali przez kilka godzin, za pierwszym razem wieżę Notre-Dame, za drugim zaś Panteon. Z kolei, na wezwanie pisarza Jeana Raspaila, 21 stycznia 1993, dwadzieścia tysięcy Paryżan, uczciło pamięć króla-męczennika Ludwika XVI przemarszem od Conciergerie do Placu Concorde, zaś 16 października tegoż roku – królowej Marii-Antoniny.

Ważne zmiany zachodziły w życiu organizacji przez całą ostatnią dekadę. Wiosną 1991 roku ustąpił z funkcji (z powodu różnicy zdania na temat wojny w Zatoce Perskiej) sekretarz generalny RN Guy Steinbach, którego zastąpił Bernard Bonnaves. Kolejnym sekretarzem generalnym został w październiku 1993 Stéphane Tilloy, a 1 marca 1998 – Nicolas Kayanakis52. 23 stycznia 1992 roku Komitet Kierowniczy „Aspects de la France” podjął decyzję o powrocie tygodnika do historycznego tytułu „L`Action Française Hebdo”53. Dział społeczny w tygodniku objął wówczas jeden z najwybitniejszych historyków młodego pokolenia (ur. 1960) i publicysta katolicko-narodowego dziennika „Présent” – Yves Chiron54, a rubrykę „walka idei” – Nicolas Kessler. Stałą współpracę nawiązał z tygodnikiem również znakomity węgiersko-amerykański myśliciel „paleokonserwatywny” i tradycjonalista katolicki, Thomas Molnar (ur. 1921). Zmiana nazwy spowodowała zresztą w lutym 1994 interpelację deputowanego komunistycznego, Jeana-Claude`a Gayssota, w której przypomniał on o interdykcie skazującym tytuły pism ukazujących się pod okupacją na zniknięcie. Ponieważ zakaz ten mógł być uznany za uchylony na mocy amnestii z okazji elekcji prezydenta Chiraca, sprawa oparła się o sąd, jednak w styczniu 1997 Sąd I instancji, a ostatecznie wiosną 1999 Sąd Kasacyjny odrzucił odwołanie AF55. Redakcja znalazła jednak wyjście w dodaniu do tytułu cyfry, i odtąd brzmi on: „L`Action Française 2000”. Trudności finansowe, które pojawiły się jesienią 1997 roku, grożąc nawet przez jakiś czas zniknięciem pisma, zmusiły jednak do ograniczenia częstotliwości jego wydawania; obecnie ukazuje się ono dwa razy w miesiącu, osiągając nakład 30 000 egzemplarzy. Inny proces, tym razem z powództwa grupy dysydentów, którym przewodził dotychczasowy delegat generalny RN56 – Hilaire de Crémiers, zmusił w czerwcu 1998 roku oficjalną organizację AF – Restauration Nationale do zmiany nazwy, która teraz brzmi: Ruch Rojalistyczny Akcji Francuskiej /Mouvement royaliste d`Action française; MRAF/; jego szefami są nadal Pujo (przewodniczący) i Kayanakis (sekretarz generalny), a sekretarzem wykonawczym Denis About. Liczba członków MRAF wynosi obecnie ponad 3 500, a jej sympatyków szacuje się na 18 000 osób. Działalność bieżącą Komitetów Akcji Francuskiej koordynuje Centrum Propagandy Akcji Francuskiej /Centre de propagande d`Action française/57, a formacji ideowej służy nadal Instytut Akcji Francuskiej pod dyrekcją M. Fromentaux, jak również Camp Maxime Real del Sarte. Prócz dwutygodnika, AF wydaje „Cahiers royalistes” („Zeszyty Rojalistyczne”) i kwartalnik studencki „Insurrection” pod redakcją Jérôme`a Besnarda, o nakładzie 5 000 egzemplarzy.

Grupa Crémiersa, która utrzymała prawo do posiadania nazwy „Restauracja Narodowa” wydaje natomiast „Réaction française” i „La Lettre de la Restauration Nationale”58. Nadto, zespół, który w ostatnim czasie odszedł od „ortodoksji maurrasowskiej”, wydaje pismo „Immédiatement” („Wprost”)59; jego dyrektorem jest Luc Richard. Wznowiony ostatnio tytuł legitymistycznego dziennika „La Gazette de France”60 (gdzie ongiś debiutował Maurras), który redaguje Xavier Cheneseau, kontynuuje również tradycję maurrasowską, ale bez związków organizacyjnych.

Przypisy:

50 Zob. id., La Monarchie aujourd`hui, une nouvelle enqu?te (t. I-II, 1988).

51 Piszący te słowa miał szczęście brać udział w tym wydarzeniu.

52 W latach 1951-1954 sekretarz generalny Federacji Studentów AF.

53 Dodatek „Hebdo” wynikał oczywiście z faktu, że nie było możliwości (finansowych) powrotu do wydawania gazety codziennej.

54 Ma on na swoim koncie m. in. odkrywcze biografie koryfeuszy nacjonalizmu francuskiego (Maurice Barres. Prince de la jeunesse, 1986; La vie de Maurras, 1991); nagrodzone przez Akademię Francuską studium Edmund Burke et la Révolution française (1987) oraz książki: Barr?s et la terre (1987), La Contre-Révolution (1990) i Padre Pio, le stigmatisé (1988).

55 Należy mocno wybić znamienny szczegół: redakcja miała jeszcze jedno wyjście – odwołać się od tego postanowienia do Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, ale świadomie nie uczyniła tego, albowiem my, nacjonaliści francuscy, wolimy doznawać niesprawiedliwości, niż ryzykować skazanie Francji przez zagranicznych sędziów – P. Pujo, op. cit., s. 94.

56 Funkcja ta we francuskich organizacjach politycznych oznacza osobę odpowiedzialną za rozwój kadr na prowincji.

57 Zob. Le site officiel de l`Action française w: http://action.française.free i www.citeweb.net/affc/af .

58 Zob. jej stronę oficjalną: http://www.restauration-nationale.asso.fr

59 Zob. http://www.immediatement.com

60 Zob. http://www.gazettedefrance.free.fr